"Onze visie: zo normaal als mogelijk"

Sandra heeft ruime ervaring in de jeugdhulpverlening, onder andere in een jeugdgevangenis. "Ik vind het leuk om met de allermoeilijkste jongeren te werken", vertelt ze enthousiast. "Ik snap hoe dingen kunnen lopen in het leven van een kind en hoe ze in de JeugdzorgPlus terechtkomen. Kleine keuzes kunnen hele grote gevolgen hebben en die kun je niet overzien als je veertien bent."

Geen hekken

Die empathische instelling hielp – en helpt – enorm bij het vormgeven van JeugdzorgPlus én JouwZorg op de locatie, waar de cliënten veel eigen verantwoordelijkheid en vrijheid krijgen in plaats van klassieke hoge hekken en repressief handelen. "In dat proces zaten we vooral op de rationele veiligheid en niet op de instrumentele. We hebben geen separeer, we gaan de-escalerend werken, we pakken jongeren zo min mogelijk vast", legt Sandra uit. "Wij zijn gestopt met ‘wij proberen je binnen te houden en jij probeert weg te komen’, want zolang jongeren in dat spelletje blijven zitten kom je niet aan behandeling toe."

In plaats van ze binnen te houden, nemen de medewerkers van Antonius de jongeren juist zoveel mogelijk mee naar buiten. "Onze kookdocent gaat met drie jongeren boodschappen doen voor kookles, en die hebben allemaal een gesloten machtiging. Als er eentje wegloopt dan dragen we het risico met ons allen."

Kritiek

‘Ja, daar we hebben in het begin veel kritiek op gehad’, geeft Sandra toe. ‘Moet je nou met die jongeren naar het strand? Het is ook spannend en risicovol, maar de kritische vragen hebben ons geholpen om ons beleid nog beter uit te rollen. Onze visie is ‘Zo normaal als mogelijk’, dat betekent dat wij als hulpverleners alles wat we hebben geleerd los moeten laten.

Je moet openstaan voor het proces en je constant afvragen ‘is dit wat er thuis ook gebeurt met je eigen kind?’. Een mooi voorbeeld is de zwemles bij het lokale zwembad. Daar gaan we met vier JeugdzorgPlus jongeren tegelijk wekelijks een uurtje zwemmen. Ze kunnen weglopen of aan elkaar gaan zitten, maar je gaat toch ook met je eigen pubers en hun vriendjes en vriendinnetjes naar het zwembad?’.

Een ander voorbeeld van ‘Zo normaal als mogelijk’ waar Sandra trots op is, is de gezamenlijke ochtendwandeling. ‘We merkten dat onze jongeren op slippers en half in pyjama naar school kwamen, die zit immers twee deuren verder. Daar hadden we conflicten over; een jongere zei dan ‘wat boeit het dat ik op slippers kom?’. Daar raakte hij de kern, want het fenomeen school is hier anders en dus hebben we het omgedraaid.

Alle jongeren verzamelen hier om 9 uur ’s ochtends bij de receptie en dan starten we de dag met een wandeling. Regen, wind, storm of sneeuw, we gaan gewoon. Het idee ‘ik ga naar school toe’ betekent normaal dat je een jas aan moet en schoenen aantrekt. De wandeling is bedacht om te blijven zitten in dat gevoel voor als je straks weer thuis woont. Natuurlijk is dat spannend, want iedereen kan het op een rennen zetten, maar er is het hele jaar nog niemand bij ons weggelopen tijdens de wandeling.

Nu zitten we in een fase dat we het gesprek aan gaan van ‘je kunt weglopen, dat is niet goed voor je toekomst, maar we gaan het ook weer herstellen’. Ook wanneer jongeren escaleren worden ze niet de klas uit gestuurd naar hun kamer, maar gaan we met ze naar buiten een rondje lopen en een gesprek voeren, dat werkt enorm goed. We moeten ze het mechanisme leren ‘je maakt een fout, we lossen het op, het is weer goed en we gaan weer door. Dat past ook bij de JouwZorg-methodiek, waarbij kinderen, maar ook hun ouders zelf regie krijgen en keuzes moeten maken.’

Teamgevoel

Bij het proces keek Horizon niet alleen naar de belangen van de jongeren, maar ook naar wat dat van de medewerkers vergt. ‘We hebben ons in de pilot vooral gericht op het samenkomen van de residentiele collega’s, dat is in mijn ogen een vergeten groep, maar die staan in de kern van het leven van de kinderen tijdens hun opname.

We legden de focus op het versterken van het teamgevoel en de saamhorigheid maar ook de professionaliteit. Als je voor een klus staat met zulke moeilijk kinderen, hoe ga je daarmee om? Daarvoor moet je bij jezelf te rade gaan, jezelf leren kennen, je bent je eigen instrument. Wat doet het met jou? Als je dat als team van elkaar weet, dan kun je veel beter op elkaar inspelen.

Zoals we bij onze jongeren hun talenten aanboren, zo doen we dat ook bij collega’s. Je hoort al je hele leven waar je niet goed in bent, dus we richten ons op waar je wel goed in bent en creëren daarmee de sfeer ‘als je het kunt bedenken, dan gaan we het proberen’. Daarmee krijgen mensen vleugels, zowel jongeren als collega’s.’